Luisteren
Hoe het leidt tot innovatie, wendbaarheid en duurzame inzetbaarheid.
Een breed begrip. Niet vreemd want het is een werkwoord en iedereen geeft daar zijn eigen invulling aan. Kijkend naar het werkwoordaspect, wat vertellen de vervoegingen ons dan? Niet zo veel of anders dan dat u stil bent en de ander praat. Maar dan begint het pas, want zoals Willem Verhoeven heeft gezegd: “Gehoord is nog niet begrepen”.
Luisteren gaat verder dan stil zijn als de ander praat. Het is tot je nemen wat de ander je verteld.
U heeft het vast wel eens gezien: de een praat en de ander is stil of knikt bevestigend. Je ziet dat de boodschap niet overkomt of hoort dat de ander vanuit de eigen kaders heeft gereageerd, er niet wordt ingegaan op de boodschap; de ander is stil geweest in afwachting om zelf weer te mogen praten. Is het niet ironisch dat de persoon die dit doet, reageert vanuit dezelfde behoefte als de spreker, gehoord willen worden?
Hoe bewust bent u zich van de oorzaken als u niet luistert? Is het omdat u bang bent om zelf niet gehoord te worden of omdat u zich – wellicht onbewust – boven de ander heeft geplaatst? Beseft u wat het effect is van niet gehoord zijn op uw omgang met anderen?
Het werkwoord biedt hier geen oplossing voor. Het vraagt om een tegengestelde activiteit. De activiteit van stil zijn en ervaren wat de effecten ervan op uzelf zijn. Het is pas als men hoort wat de ander zegt, dat de ander de ruimte heeft om te horen. Vaak draaien we het nog om: ik wil gehoord worden en dan luister ik naar de ander. Alleen die ander is ook ‘ik’.
Misverstanden vertegenwoordigen, van klein tot groot, de misvatting van elkaars boodschap. Het niet (willen) horen of zich gehoord voelen en daardoor niet tegemoet (kunnen) komen aan de boodschap en behoefte van de ander.
De angst om door de ander niet gehoord te worden, is een angst die je niet oplost door je tegengesteld te presenteren. Je lost deze angst op door ernaar te luisteren en bij jezelf na te gaan: hoe geef ik uiting aan mijn boodschap als ik communiceer? Waar appelleer ik aan bij de ander en kan ik dat aan mezelf geven? Hoe verhoud ik mij tot mijn angst om niet gehoord te worden? Luister ik daardoor niet naar anderen en durf ik dat in de ogen te kijken?
In arbeidsrelaties is het niet anders. Wat natuurlijk logisch is omdat we daar onszelf mee naartoe nemen.
Wellicht denkt u: ‘ik vertegenwoordig de rol van werkgever en ben geen psychiater’ of ‘ik kan niet naar alle medewerkers luisteren’. Dat u geen psychiater bent klopt waarschijnlijk. Echter, wanneer u wilt dat uw medewerkers naar uw doelen luisteren en deze ook realiseren, heeft u bij deze gedachten een probleem.
Als u denkt aan uw bedrijfsresultaten en uw gedachten over hoe het hoort te gaan durft los te laten, wil ik u vragen naar uw eigen antwoorden te luisteren op de volgende vragen: wat betekent innovatie voor uw organisatie? Welk belang hebt u bij duurzame inzetbaarheid? Hoe belangrijk is het dat uw organisatie wendbaar wordt of blijft?
Ik heb uw antwoorden niet kunnen horen dus nog een vraag: wanneer komt u tot nieuwe ideeën die wellicht ook nog innovatief zijn?
Tot nieuwe ideeën en inzichten komen mensen vaak onder de douche, tijdens het koken, sporten, een boswandeling of onderweg. Waarom is dat zo? Door de ontspanning en een gevoel van veiligheid kan het hart, de plek waar passies en talenten zich bevinden, via het brein tot hen spreken.
Innovatie komt voort uit inspanning tijdens ontspanning, in de flow zijn, één met jezelf en je omgeving en effectieve samenwerking van de afzonderlijke delen. Het is niet af te dwingen, wel te faciliteren door een veilige werkomgeving te creëren. Een plek waar medewerkers graag willen zijn – van maandag tot vrijdag of anderszins. En daar komt luisteren weer om de hoek kijken.
Deze in het huidige werkklimaat belangrijke thema’s zijn een gevolg van en geen kernkwaliteit, kernwaarde of doel op zich. Een kernwaarde die tot innovatie, wendbaarheid en duurzame inzetbaarheid leidt, is authenticiteit.
Authenticiteit als kernwaarde faciliteert dat medewerkers in de gelegenheid worden gesteld om hun innerlijke stem met die van uw organisatie en diens omgeving te verbinden.
Authenticiteit vraagt om luisteren naar anderen en gehoord worden. Luisteren naar wat er wordt gezegd en daadwerkelijk speelt. Ook naar die olifant in de kamer die niemand zogenaamd hoort of ziet, maar luidkeels toeterend de ruimte opvult.
Het vraagt ook om moed. De moed om de vraagt te stellen of de ander is gehoord. En dan bedoel ik niet dat als u een slecht-nieuwsgesprek heeft gevoerd met bijvoorbeeld een slecht Nederlands sprekende medewerker, dat u vraagt of deze u heeft begrepen. Ik bedoel dat u dan vraagt of als deze medewerker hulp zou willen inroepen, deze kan navertellen wat er is besproken. Zo ook, niet het toepassen van de truc dat u de ander vraagt om de afspraken te herhalen.
Al wordt het niet uitgesproken de medewerker voelt dat u niet authentiek bent en een truc toepast, wat onbewust diens gevoel van veiligheid ondermijnt. Dit geldt voor de medewerker in het voorbeeld van het slecht-nieuwsgesprek, maar ook voor collega's op management of directieniveau. Er wordt dan wellicht anders uiting gegeven aan de gevoelens van onveiligheid, maar het resultaat blijft hetzelfde: een negatief effect op de bedrijfscultuur en resultaten, evenals op het innovatievermogen en de wendbaarheid van de organisatie.
Een hoop gedoe? En is het eng om de ander wijzer te maken dan deze is door deze indirect te adviseren hulp in te roepen? Dat hoeft het niet te zijn als u uw perspectief erop verandert. Het biedt de medewerker namelijk de gelegenheid om vanuit veiligheid uw vraag eerlijk te beantwoorden en zich begrepen te voelen. U doet daarmee niets af aan het scenario dat is geschetst. Wel doet u af aan de angst die de medewerker door het slechte nieuws ervaart; u biedt rust, veiligheid en perspectief, zelfs onder lastige omstandigheden. Daarin komt luisteren en de kernwaarde authenticiteit terug. Bovendien bent u een voorbeeld van empatisch vermogen. Een waardevolle kwaliteit in de relatie met uw klanten én u behoudt de imago waarde van uw organisatie.
Luisteren is een activiteit waarbij u ontvangt en onderzoekt wat er om u heen speelt, en waarbij u zich weet te verplaatsen in de denkkaders van anderen. Om dit proces te beheersen dient u eerst naar uw eigen stem te luisteren om de ander te kunnen geven waaraan uzelf behoefte heeft: gehoord worden.
Luisteren
Als ik je vraag naar mij te luisteren
en je begint mij adviezen te geven,
dan doe je niet wat ik je vraag.
Als ik je vraag naar mij te luisteren
en jij begint mij te vertellen,
waarom ik iets niet moet voelen zoals ik voel,
dan neem je mijn gevoelens niet serieus.
Als ik je vraag naar mij te luisteren,
en jij denkt dat jij iets moet doen
om mijn probleem op te lossen,
dan laat jij mij in de steek,
hoe vreemd dat ook mag lijken.
Als ik je vraag naar mij te luisteren,
alsjeblieft,
luister dan alleen maar naar me
en probeer me te begrijpen.
En als je wilt praten,
wacht dan even en ik beloof je
dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren.
–
Leo Buscaglia, loving each other, the challenge of human relationships.
Hartelijke groet,
Daphne de Windt
Rotterdam, 28 oktober 2013
|
