De Januskop van de economie
Hoe we met meerdere gezichten het pad van de 'Nieuwe Werkelijkheid' bewandelen.
Hoogleraar Finance & Control aan de Rijksuniversiteit Groningen, Jan-Willem Velthuijsen, bracht deze term naar voren in een presentatie tijdens het Miljoenenontbijt van VNO-NCW West, de ochtend na Prinsjesdag.
Een goed te volgen betoog met een macro economische weergave van de door onze samenleving gecreëerde en gepercipieerde economische ont-wikkelingen; hoofdthema van de bijeenkomst was de vraag: is BV Nederland de crisis voorbij?
De Januskop in economische context is afgebeeld op een munt en vertegenwoordigt niet enkel de twee kijkrichtingen op de voorkant, maar ook de andere kant van de munt en daardoor drie gezichtspunten. De twee gezichten geven hun kijkrichtingen weer; de twee kanten van de medaille de context waarnaar zij kijken en waarbinnen zij opereren.
Het heeft mij enorm bezig gehouden. Reden hiervoor? De symboliek geeft zo goed het spanningsveld waarin wij ons bevinden weer.
In dezelfde strekking kunt u denken aan het Prinsjesdag debat met onze volksvertegenwoordigers. Ik was aan het schilderen maar wilde het debat niet missen. De ontspanning van het schilderen de ene kant van de medaille. Het willen weten wat het antwoord van onze politici was op hun eigen plannen en onze toekomst de andere kant.
Dit debat heb ik als beschamend ervaren. De manier waarop zij hun gedachtengoed, de toekomst van het land en daarmee de onze – in gevecht met elkaar – te grabbel gooiden. Twee gezichten aan de ene kant van de medaille en dan ook nog de andere kant ervan. Immers, waar ging of gaat het nu eigenlijk om?
Een soortgelijke uiting is de in diezelfde week uitgezonden 5 minuten politieke zendtijd van de ‘Partij voor de Vrijheid’. Geen gesproken boodschap. Wel een stilstaand beeldscherm met twee eenvoudig weergegeven boodschappen: ‘genoeg is genoeg’ en’ teken bezwaar aan’. De laatste boodschap met doorverwijzing naar de website waarop bezwaar aantekenen mogelijk was gemaakt.
Vanuit de verschillende communicatielagen van een boodschap is dit de perfecte beïnvloeding van de ontvanger: een stille televisie waar je geluid uit verwacht trekt aandacht. Kijken naar een boodschap zonder gesproken woorden geeft je het gevoel dat je zelf je mening erover kiest. De tekst met daaronder de petitievermelding vraagt om actie en de '.NL' zet je daartoe direct aan.
Zonder bewust deze boodschappen tot je te nemen leidt dit tot stemmen voor de boodschap, ijzersterk! Wel wederom een uiting van de Januskop die kijkt naar oude tegenstellingen waarin economisch gewin en crises de leidende werkelijkheid vormen.
Wat ik in Wilders bewonder is zijn bevlogenheid; onder geen beding afwijken van datgeen waarin hij gelooft. Dit waar hij, van alle politici, waarschijnlijk de hoogste prijs voor zijn bevlogenheid betaalt door het inleveren van zijn persoonlijke vrijheid. Ziet u de overeenkomst met de naam van zijn partij? Dát zijn de manieren waarop de verschillende gezichten van de Januskop zichzelf in stand houden en de mensheid haar eigen tralies bouwt.
In mijn vakgebied – alles wat van invloed is op effectieve arbeidsrelaties of waarom deze door partijen worden aangegaan – zie je dit ook terug; arbeidsrelaties worden vrijwillig aangegaan en vanaf het moment dat deze formeel zijn vastgelegd ontstaat er een gezagsverhouding, welke zich kenmerkt door afhankelijkheid en ongelijkheid. Waar de ene partij niet zonder de andere kan, wordt er toch een Calimero achtige situatie gecreëerd.
De driehoeksrelatie van de Januskop anno nu zie ik als uitingen van de mens die zich bewust begint te worden van zijn natuurlijke staat van zijn, als onderdeel van een groter geheel, de natuur. Anderzijds als een uiting van de behoefte om onze conceptuele vermogens af te zetten tegen die van een ander en ons zo af te scheiden van onze onderlinge verbinding; we onze persoonlijke waarde binnen het oude economische model denken vast te kunnen stellen zoals er in de oudheid op een weegschaal werd vastgesteld wat de waarde binnen de ruilrelatie zou moeten zijn. Het derde aspect is de kant van de medaille waar het ego het innerlijke kind voor de mogelijkheid op verdere schade behoedt. Al met al complexe verbindingslijnen en materie.
In de 'Nieuwe – persoonlijke – Werkelijkheid' gaat het om bewust kiezen voor de samenhang tussen:
-
de eigen natuurlijke staat van zijn, als onderdeel van een groter geheel
-
de diverse eigen gezichten als gevolg van onze socialisatieprocessen
-
bewuste omgang met de gezichten van de ander.
In de 'Nieuwe – economische – Werkelijkheid' gaat het om het bewust aangaan van: samenwerkingsrelaties in plaats van de aloude gezag gedreven arbeids- en machtsverhoudingen. Bedrijfsresultaat en arbeid zijn nog wel de uitgangspunten, maar het optimaal vormgeven van de samenwerking voert de boventoon en niet de gezagsrelatie.
De eerste tekenen zijn zichtbaar: mensen ruilen gebruiksvoorwerpen uit in plaats van geld, doen aan dienstenruil, verbouwen eigen gewassen midden in de grote steden, lopen daar schapen en hun herders rond en beginnen steeds meer mensen hun eigen energie op te wekken of deze collectief af te nemen.
Welke waarde heeft de aloude arbeidsrelatie als mensen er geen economische waarde meer aan ontlenen?
Naar mijn mening ligt de waarde ervan dan in de uitwisseling van datgeen wat beide partijen te bieden hebben in plaats van focus op wat ze van de ander kunnen gebruiken. Het uitwisselen is hierbij leidend, niet vanuit tegenstellingen geciviliseerd vechten ergens om.
Econoom, caissière of opzoek naar een nieuwe werkomgeving, u en ik, wij allemaal zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo ook de deelgebieden die gezamenlijk onze economie vormen. Wij, u en ik, kiezen met de verschillende gezichten die wij presenteren onze context en werkelijkheden en de kant die wij daardoor met z’n allen opgaan.
Het accepteren van onze eigen verschillende gezichten leert ons begrip te tonen voor de gezichtspunten van de ander.
Het bewust richten van onze gezichten op het pad van de 'Nieuwe Werkelijkheid' biedt de kijkrichtingen van de Januskop zicht op de verschillende dimensies ervan. Het leert ons accepteren wat de 'Nieuwe Werkelijkheid' ons brengt en waarvoor deze is bedoeld: de balans tussen hard en zacht, mannelijke en vrouwelijke eigenschappen en bewuste omgang met onze menselijke en natuurlijke bronnen.
Een economisch evenwicht – gecreëerd door bewust menselijke handelen – lijkt mij een logisch gevolg.
Praktische Tips:
-
Voor u reageert op het gezicht dat een ander u presenteert doe een figuurlijke stap terug
-
Kijk wélk gezicht de ander aan u presenteert
-
Vraag uzelf af of dit het gezicht is dat u, voor uzelf en de mensen die u dierbaar zijn, wilt vermeerderen of verminderen
-
Kies aansluitend welk gezicht u met uw reactie de ander laat zien
-
Hoe de ander daar ook op reageert, wees u bewust dat u ervoor gekozen heeft een positieve bijdrage te leveren aan een werkelijkheid waarvan wij allen vooruitgaan.
Op uw en mijn succes!
Daphne de Windt
De sprekers op het Rotterdamse Miljoenenontbijt van VNO-NCW West - 19 september 2013:
Rotterdam, 24 september 2013
|
